هرات
درگیری های مسلحانه میان سنی ها و شیعیان
بیش از 350 نفر کشته و زخمی
روز عاشورا ( پنجشنبه - 20 دلو 1384 ) درگیری های مسلحانه شدیدی میان سنی ها و شیعیان در شهر هرات به وقوع پیوست که تا دو روز دیگردوام نمود . رسانه های خبری مربوط به رژیم دست نشانده و همچنان رسانه های خبری خارجی ، تعداد افراد کشته شده در این درگیری ها را چهار نفر و تعداد زخمی ها را در حدود یکصد و پنجاه نفر اعلام کردند . اما این گزارش واقعیت ندارد و بر اساس کم دامنه نشان دادن ابعاد فاجعه تهیه و پخش گردیده است . شاهدان عینی تعداد کشته شده ها در این درگیری ها را بیشتر از پنجاه نفر و تعداد زخمی ها را بیشتر از سیصد نفر تخمین می زنند که تعدادی از آنها در جریان درگیری میان سنی ها و شیعیان زخمی یا کشته شده اند و تعداد دیگری در برخورد با قوای امنیتی دولتی . کسانی که در جریان درگیری ها کشته شده اند ، اصلا جنازه های شان به شفاخانه آورده نشده اند . همچنان کسانی که زخم های شان شدید و خطرناک نبوده است ، نیز به شفاخانه آورده نشده اند . چهار نفر از زخمی ها در شفاخانه مرده اند و وضعیت تعداد دیگری از آنها نیز وخیم خوانده شده است . شاهدان عینی می گویند که از جانب سنی ها ، تعداد کشته شده ها به به 43 نفر و زخمی ها به 288 نفر می رسند . یکی از کارکنان شفاخانه می گفت که ما اجازه نداریم تا لیست حقیقی تعداد تلفات و زخمی ها را بدهیم .
دسته های سینه زنی شیعیان ساعت هفت و نیم صبح از مناطق شیعه نشین شهر به جاده های شهر سرازیر می شوند . مراسم تا ساعت یازده قبل از ظهر بدون خشونت پیش می رود . حدود ساعت یازده صبح دسته های سینه زنی به مسجد جامع بزرگ هرات می رسند و خواستار آن می شوند که داخل مسجد شده و به سخنرانی سید حسین انوری گوش فرا دهند . این حرکت آنها همزمان با شروع سخنرانی سید حسین انوری والی هرات در داخل مسجد بوده است . شرکت کنندگان در این سخنرانی ها عبارت بوده اند از : ظاهر ارشاد ، سید حسین انوری و تعدادی از قوماندان های جهادی . قبل از سخنرانی سید حسین انوری ، به مسجد خبر رسیده بود که هزاره های شیعه پارچه هائی را که نام عمر در آنها نوشته شده بوده پاره کرده و نسبت به نام او " بی احترامی " نموده اند . سید حسین انوری در حال سخنرانی بوده که سید حسین حسینی رئیس فعلی کارو امور اجتماعی از جایش بلند می شود ، در کنار انوری قرار میگیرد و میگوید که : " دو نفر از اهل تسنن کشته شده و بر مقدسات وعمرتوهین گردیده است . من با دستهای خویش این افراد را تکه تکه میکنم " و دستور حمله را میدهد . جمعیت سنی داخل مسجد بر افروخته می شوند و بالای شیعیانی که داخل مسجد بوده اند هجوم برده و آنها را از مسجد بیرون مینمایند . به این ترتیب در گیری ها آغاز میگردد .
درگيري ها كه از صبح پنجشنبه ساعت يازده قبل از ظهر آغاز شد تا بعد از ظهر روز شنبه ، به همان شكل خشونت بار خود ادامه پيدا كرد . آمدن اسماعيل خان به هرات ، كه ساعت شش ونيم بعد از ظهرروز پنجشنبه به محل حادثه رسيد تا روز شنبه تاثیر چندانی در تخفیف در گیری ها نداشت . دخالت نيروي هاي دولتی ( پوليس ، اداره امنيت و اردو) بجای اینکه به درگیری ها خاتمه دهد باعث دوام آن شد . این نیروها از یکجانب زمینه هجوم سنی های مشتعل بالای تکیه خانه مهدیه بزرگ را مهیا ساخت و از جانب دیگر از داخل شدن هزاره های مسلح به داخل شهر جلوگیری نتوانست یا جلوگیری نکرد . زمانیکه آنها به داخل شهر هجوم آوردند ، ایوب سالنگی قوماندان امنیه برای خلع سلاح به طرف آنها رفت . اما آنها سلاح های شان را تحویل ندادند . به این ترتیب درگیری ها شدت یافت .
در طول سه روز پي در پي تمام دكانها ي شهر بسته شده بود و اوضاع حالت اضطراری یافته بود . در طول این سه روز گشت و گذار سنی های مشتعل در شهر به شکل دسته جات پنج تا پنجاه نفره بود . هر هزاره ای که در طول این سه روز بدست این دسته جات مسلح به چوب و سنگ و غیره می افتاد ، نمیتوانست جان سالم بدر برد ، مخصوصا آ ن جوانانی که لباس سیاه به تن داشتند و از افراد دسته های سینه زنی محسوب می شدند .
اسماعیل خان که در راُس یک هيئت چند نفره از کابل آمده است ، در مصاحبه تلويزيوني اش ظاهرا سعی نمود اوضاع را آرام نماید . او در این مصاحبه گفت : " يقين داشته باشيد هر کسي که برشما ظلم کرده حتماً به چنگال قانون سپرده خواهد شد" . با وجود اين هم وضع شهر آرام نشد و نيروهاي اردوی دولتی در تمام نقاط شهر مستقر شدند و تمام چوك ها به دست نيروهاي امنیتی سه گانه دولتی ( پولیس ، اردو و اداره امنیت ) سپرده شد تا گویا از اخلال امنيت جلوگيري به عمل آيد . تمام دروازه هاي ورودي شهر از طرف دولت مسدود اعلام شد . در تمام مسيرهايي كه امكان داشت مردمان ولسوالي ها به شهرهرات سرازير شوند ، تا بعداز ظهر روز شنبه هيچ نوع موتري اجازه نداشت به شهر وارد شود ، مگر اينكه توسط صاحب منصبان حاكم در منطقه ضمانت ميگرديد . اما خارج شدن از شهر آزاد بود . دروازه ورودي ولسوالي كرخ از قسمت پسته كاريزك ، دروازه ورودي ولسوالي رباط سنگي از قسمت دهنه كمر كلاغ ، دروازه ورودي ولسوالي كهسان از قسمت قواي چهارزره دار، دروازه ورودي ولسوالي غوريان از قسمت پل رباشان ، دروازه ورودي ولسوالي پشتون زرغون و شيندند از قسمت سرجنگل كه به هرات وصل ميشوند ، توسط نيروهاي ارودي دولتی مسدود شده بود . با درنظر داشت تمام اين " تدابيرامنيتي " ، قيود شبگردي در شب اول از ساعت هشت شب الي شش صبح ، در شب دوم از ساعت نه شب الي شش صبح و در شب سوم از ساعت هشت ونيم شب الي شش صبح و بعد از شب چهارم از ساعت ده شب تا شش صبح اعلام گردید که تا حال نیز ادامه دارد . با وجود تمام اين " تدابير امنیتی " در بعد از ظهر روز جمعه تظاهرات بسيار شديدی عليه والي هرات يعني سيد حسين انوري صورت گرفت . دولت مجبور شد از چهار صد نفر افراد گارد ويژه كه به هرات آمده اند برای تامین امنیت ساختمان ولایت استفاده نماید . این نیروهای مجهز به سپر و کلاه های ایمنی یکجا با سه عراده تانك امريكايي و همچنان تعدادي از نيروي هاي آمريكائی در مقابل دروازه ولايت مستقرشدند تا از ورود معترضین به داخل ساختمان ولايت جلوگيري كنند . در تظاهرات روز جمعه مردم معترض بالاي ساختمان ولايت و كنسولگري ايران حمله نمودند كه با فيرهاي هوايي نيروهاي پوليس مواجه شده و متفرق شدند . تظاهراتها ، شعار دادن ها و فيرهاي هوايي ، همراه با پرواز طياره هاي جت بر فراز آسمان هرات تا ساعت شش عصر دوام يافت . تظاهرات خشمگين روز جمعه نيز به تعداد دوازده زخمي بر جاي گذاشت . گروه هاي معترض در شعار هاي فرقه گرايانه خود خواهان بركناري والي هرات ( سيد حسين انوري ) ميشدند . گروهي ادعا داشت كه به تعداد شصت و پنج نفر از اقارب آنها در اين درگيري ها اختطاف گرديده اند . از وضع اختطاف شدگان تا حال اطلاعي در دست نيست . مقامات امنيتي شهر هم در مورد اين مسئله بي تفاوت بوده اند . آنها فقط ميخواستند نشان دهند كه اوضاع هرات آرام است و تلفات مالي و جاني درگیری ها كم بوده است .
تا جائیکه دیده می شود ، دراين درگيري ها تلفات جانی بیشتر بر سني ها وارد آمده است . روز شنبه در ديدار رسمي ایکه اسماعيل خان و سيد حسين انوري با متنفذین هزاره ها و شيعيان داشتند ، آنها گفتند كه به تعداد بيست و پنج نفر شان زخمي شده اند . بصیر احمد يک تن از مسوولين حوزه هشتم امنيتى شهر هرات از طريق تلويزيون گفت كه يک بمب دستى از طرف عزاداران شيعه پرتاب گرديده که ١٨ نفر را زخمی نموده است . يک پوليس نيز در این حادثه جراحت برداشته است . در جریان درگیری ها تعدادي از افراد پوليس نيز زخمي گرديده اند كه به گفته مسولين شفاخانه حال سه نفر آنها وخيم گزارش شده است . از میان زخمي های بستری در شفاخانه به تعداد ۳۰ نفر در حالت كوما به سر ميبرند .
روز شنبه از ساعت ده صبح به بعد نقاط ديگري از شهر نيز شاهد تظاهرات بود . در بكراباد و غور درواز، مردم با سنگ و شيشه و چوب بالاي پوليس حمله كرده و به زد و خورد پرداختند . اسماعيل خان به ولسوالي هاي گذره و انجيل رفت تا با متنفذین منطقه ديدار كند . خلاصه آيات واحاديثي را به گوش مردم فرو ميكنند و خشم آنها را متوجه جوانان احساساتی ميكنند .
عصر روز شنبه خشونت ها فرو کش می کند . فعلا اوضاع بصورت ظاهر آرام است ، اما نيروهاي امنيتي بيشتري در هرات مستقر شده اند و هر مظاهره كننده يي را که ببينند بدون كدام دليل دستگير ميكنند . چندين اطلاعيه از طريق تلويزيون محلي پخش شده است . در این اطلاعیه ها گفته می شود :
" اطلاعيه قواي نظامي وارگان امنيت ملي شهر هرات : بدين وسيله به اطلاع عموم شهروندان شهر هرات رسانيده ميشود كه قيود شبگردي سر ازامشب پنجشنبه ۲۰ دلو از ساعت ۸ شب الي ۶ صبح در نظر گرفته شده است . سر از فردا صبح الي اطلاع ثانوي هيچ شهروند هراتي حق گشت و گذار بصورت دسته جمعي ، حتي گروپ هاي دونفره را هم نخواهد داشت . درصورت تخلف برخورد قانوني خواهد شد . همشهريان محترم مطلع باشند ."
ايوب سالنگى قوماندان امنيه ولايت هرات با خبرنگاران مصاحبه هايي را انجام داد كه در آن ياد آوري نمود كه ما به تعداد چهارده نفر را با بمب دستي و نارنجك دستگير نموده ايم كه هم اكنون در محبس امنيت ملي تحت بازرسي قرار دارند . اما تعداد واقعی دستگير شدگان در حدود چهل نفر هستند كه در محبس به سر ميبرند .
بطور خلاصه دردرگیری های سه روزه مذ هبی در هرات ، علاوه از کشته شدن و زخمی شدن چند صد نفر ، تكيه خانه هاي " مهديه بزرگ " در كولاب ، مسجد عمر فاروق در جاده ميسگران ، مارکیت هزاره ها در جاده بانك خون ، حدود چهل و دو موتر تيز رفتار در نقاط مختلف شهر ، از پاي مناره ها شروع الي كوچه سروستان ، و دو موتر سايكل پوليس به آتش كشيده شدند . علاوتا ، چهارکمپ سيار چوك گلها ، کمپ سيار چوك شهرنو ، کمپ سيارپاي منارها ، کمپ سيارچهارراه حاجي ايوب ، کمپ سيار سر پل غور درواز ، کمپ سيار دروازه ملك وکمپ سيار جاده شصت وچهار متره که در روز عاشورا بصورت موقتی توسط عزاداران شیعه بر پا شده بودند ، توسط مشتعلین سنی برهم زده شدند . شيشه هاي تمام دكان هاي پاي حصار، بازار طلا فروشان واقع در نزديك چهار راه شهر كهنه و همچنان جاده ليلامي كه متعلق به شيعيان هستند و همچنان به تعداد يكصدو پانزده موتر خورد و كلان كه مربوط به شيعيان بود و يا پارچه هاي سياه را حمل ميكرد ، و يك تعداد منازل داخل شهر و بكرآباد شكسته شدند . هر فرد هزاره ای که بدست سنی های مشتعل افتاد مورد ضرب و شتم بیرحمانه قرار گرفت و تمام افرادي كه لباس سياه به تن داشتند و بدست مشتعلین سنی افتادند نیز چنین سرنوشتی پیدا نمودند . چندین سه چرخه ( ریکشا ) مربوط به هزاره ها مورد حمله قرار گرفتند ، خود سه چرخه ( ریکشا ) ها سرنگون شدند و افراد نشسته در آنها مورد لت و کوب قرارگرفتند . شفاخانه حوزوي هرات مورد حمله قرار گرفته و میان حمله کنندگان و افراد پولیس درگیری و زد و خورد بوقوع پیوست . به تعداد شصت و پنج نفرنیزاز نقاط مختلف شهر اختطاف گرديده اند که اختطاف دوازده نفر آنها فعلا توسط اسماعیل خان تایید شده است .به هر حال ميتوان گفت كه این درگیری های مذهبی تقریبا در سراسر شهر هرات و حومه های آن ، یعنی از قسمت كوچه سروستان مقابل ولسوالي انجيل (سمت جنوب ) الي پاي مناره ها (سمت شمال) و از قسمت پل خيمه دوزان (سمت شرقي) شهر هرات الي دروازه ملك ( سمت غرب ) جريان داشته است . این منطقه از شمال به جنوب تقریبا بیست کیلومتر و از شرق به غرب تقریبا ده کیلو متر مسافه را در بر می گیرد .
در كنفرانس خبري ای كه د رشهر هرات به روز يكشنبه برگزار شد ، اسماعيل خان، که رياست هيئت دولتی اعزامی از کابل را به عهده دارد ، برخوردهای مسلحانه روز پنجشنبه ۲۰ دلو را " تصادفی " و " کار جوانان احساساتی " توصيف کرد و گفت كه : " هنوز هم تحقيقات ما در اين رابطه ادامه خواهد داشت ، اما اميدواريم كه ديگر از اين گونه برخوردها در هرات و ساير نقاط كشور جلوگيري به عمل آيد ." وي افزود كه "ما با تمام نمايندگان مردم اهل تشييع و اهل تسنن ديدار و گفتگو نموديم ، آنها وعده دادند كه در مورد دين اسلام كه دين برحق كشور است ، معلومات همه جانبه را به مردم ما بدهند. "
مقدمه چینی درگیری های مذهبی روز عاشورا میان سنی ها و شیعیان در هرات ، از هفت ماه قبل ، که سید حسین انوری بحیث والی هرات تعیین گردید ، شروع شد . انوری پس از بدست گرفتن مقام ولایت هرات ، بلا فاصله توزیع تذکره میان شیعیانی را که در اصل از مناطق دیگری هستند و به تازگی در هرات مقیم گردیده اند ، شروع کرد و تقریبا به هفت هزار نفر آنها تذکره داد . این موضوع آنچنان حساسیتی میان مقامات دولتی سنی در هرات و همچنان در مرکز ( کابل ) به وجود آورد که کرزی در جریان یک سفر به هرات ، شخصا مداخله کرده و توزیع تذکره به افراد غیر هراتی را ممنوع اعلام کرد . گفته می شود که قبلا نیز متنفذین هزاره طی سفری به کابل از کرزی تقاضا کرده بودند که به آنها از هرات تذکره داده شود ، اما او این تقاضا را نپذیرفته بود .
همچنان یک مقدار زمین های دولتی در اطراف اسلام قلعه ( بازارک مرزی با ایران ) و زمین های منطقه اسحاق سلیمان توسط سید حسین انوری بالای هزاره های شیعه ای که در هرات به تازگی مقیم گردیده اند به فروش می رسد . والی ، فروش زمین های دولتی اطراف قریه سیاوشان هرات به هزاره های شیعه را نیز رویدست می گیرد . این کار با مخالفت شدید غلام یحیی رئیس حفظ و مراقبت ولایت هرات ، که جنگ سالار جهادی سیاوشان است و عملا هنوز بر آن منطقه مسلط است ، رو برو می گردد . غلام یحیی نه تنها از ادامه این کار جلوگیری به عمل می آورد ، بلکه هزاره هائی را که زمین خریده بودند نیز از منطقه بیرون می نماید . تقریبا بیست و پنج روز قبل ، منازعه میان مرکز ( کابل ) و غلام یحیی بر سر تحویل دهی سلاح و مهمات بالا می گیرد . مرکز به غلام یحیی گوشزد می نماید که تمام سلاح ها و مهمات را تحویل نداده است و باید هر چه زود تر این کار را انجام دهد . اما غلام یحیی این ادعای مرکز را رد نموده و می گوید که دیگر سلاحی نزد وی باقی نمانده است . پس از وقوع این منازعه ، غلام یحیی از سمت ریاست حفظ و مراقبت هرات بر طرف می گردد .
این وضعیت سید حسین انوری را تشویق می نماید که یک تعداد از هزاره ها را مسلح نماید تا در صورت لزوم مورد استفاده قرار دهند . دسته های سینه زنی در روز عاشورا ، در حالی برای برگزاری مراسم ظهر روز عاشورا به سوی مسجد جامع شهر حرکت می کنند که از موافقت و حمایت والی برخوردار اند .
از جانب دیگر ، شایعه توهین به عمر و پاره شدن پارچه هائی که نام او در آنها نوشته شده بوده ، توسط شیعیان ، اصلا یک شایعه دروغین بوده است . یقینا این شایعه پراگنی یک حرکت دستوری از طرف یک تعداد افراد گماشته شده بوده است ، تا با بهانه قرار دادن آن درگیری و زد و خورد های فرقه ئی آغاز گردد ؛ خصوصا با توجه به این امر که شعار نویسی برای عمر در روز عاشورا هیچ زمینه و سابقه مذهبی ندارد .
برداشت مردم از برخورد روز عاشورااینست که در یکطرف ایران ، سید حسین انوری و قاری یکدست و درطرف دیگر اسماعیل ، مولوی خداداد ومولوی هبت الله دست داشته اند . علاوه بر افراد فوق ، " مخلص " رئیس پوهنتون که یک مهره خطرناک اخوانی است وسیدحسن حسینی نیز مستقیما نقش داشته اند .
از چند ماه به اینطرف در ولایت هرات انجمنی بنام " انجمن اخلاق و معرفت " فعال گردیده است . این انجمن که مربوط به حزب اسلامی و جمعیت اسلامی است ، در میان محصلین پوهنحی های اقتصاد و شرعیات نفوذ زیادی دارد . در روز اول ماه محرم ، از طرف این انجمن ، روزعاشورا بعنوان روز شهادت عمروحسین اعلان گردید . انجمن درین زمینه دست به فعالیت زده و شعارهائی را در پارچه های سفید نوشته و به دیوارهای شهر نصب نمود . یکی از شعارها چنین بود : " اگرقرار میبود که بعداز محمد پیغمبری نازل میشد حتما عمرفاروق بود " این عمل وحرکت " انجمن اخلاق ومعرفت " از پشتیبانی آخوند های بزرگ سنی در هرات ، مثل مولوی خداداد ( رئیس مرافعه هرات ) ومولوی هبت الله برخورداربوده است . مولوی خداداد از متحدین فعلی کرزی در هرات است ، در حالیکه مولوی هبت الله یکی از مهره های خطرناک حزب اسلامی گلبدین محسوب می گردد .
ملاهای شیعه مربوط به مسجد صادقیه شهر هرات ، با دیدن این وضع ، تصمیم میگیرند که در روز عاشورا ، از ورود هزاره ها به داخل شهر جلوگیری نمایند . آنها نزد قاری احمد غوردروازی ( مشهور به قاری یکدست ) که رهبر حزب الله ( گروپ مذهبی سیاسی وابسته به جمهوری اسلامی ایران ) است ، می روند وازوی می خواهند که هزاره ها را به شهر جمع نکند . قاری احمد پیشنهاد آنها را قبول نمیکند و آنها برایش گوشزد میکننند که مسئولیت عواقب بعدی بر عهده او خواهد بود .
در روز عاشورا اولین فیر مرمی از طرف نیروهای مسلح سید حسین انوری والی هرات صورت میگیرد . در جریان درگیری بشیر سالنگی قوماندان امنیه و غلام سرور احراری ( مشهور به سرور یکدست ) آمرامنیت قوماندانی هرات به پولیس دستور فیر میدهند . زمانیکه درگیری شدید میشود یکنفر از افراد قوماندانی امنیه کشته میشود . با تشدید هرچه بیشتر درگیری ، افراد اردوی دولتی ازشیعه ها و افراد پولیس دولتی از سنی ها حمایت میکنند . احتمال اینکه پولیس واردو تلفات زیادی دیده باشند میرود . این موضوع از طرف رسانه ها اصلا منعکس نشده وحتی کشته شدن یکی از افراد پولیس نیز از طریق رسانه ها ورادیو تلویزیون اعلان نشده است .
سید حسین انوری ودارودسته اش و همچنان اسماعیل خان ودارودسته اش همدیگر را متهم به دست داشتن درین فاجعه نموده اند . سید حسین حسینی که مربوط به جمعیت اسلامی است در زمان اسماعیل خان رئیس کارواموراجتماعی ولایت هرات بود . او که در واقع اولین جرقه این حریق را زد ، صرفا برای دو روز دستگیر شد و در روز سوم رها گردید . گرچه اسماعیل خان رئیس هیئت اعزامی از کابل در ظاهر اعلام کرده است که در گیری ها در اثر شعار های تندی که هر دو طرف سر داده اند شروع شده وکدام علت دیگر ندارد ؛ اما سید حسین انوری می گوید که درگیریها انگیزه های سیاسی دارند .
************************
شیعیان افغانستان تا زمان دموکراسی قلابی ظاهر شاهی در دهه چهل ، مراسم روز عاشورا را در شهر ها بصورت مخفی و نیمه مخفی برگذار می کردند . از اوائل دهه چهل این مراسم علنی گردید ،
اما در داخل تکیه خانه ها محدود بود و به
شکل راهپیمائی بر گذار نمی شد . این مراسم برای اولین بار در زمان رژیم مزدور نجیب در شهر کابل صورت راهپیمائی بخود گرفت و او خود شخصا در آن شرکت کرد . از آن پس در سائر شهر های افغانستان و حتی دهات ، راهپیمائی های روز عاشورا رواج یافت . شیعیان شهر هرات برای اولین بار در سال اول حاکمیت جهادی ها در روز عاشورا به راهپیمائی پرداختند . اما اسماعیل خان که درآن وقت والی هرات بود با استفاده از قوای امنیتی و سرکوب ، آنها را وادار کرد که به داخل تکیه خانه ها بروند و مراسم شان را درهمان جاها برگذار نمایند . طی چند سال گذشته نیز این مراسم در داخل تکیه خانه ها برگذار می شد . در واقع امسال با موافقت و پشتیبانی سید حسین انوری والی هرات بوده است که شیعیان جرئت می یابند تا نه تنها مراسم شانرا از داخل تکیه خانه ها به سرک های شهر ببرند ، بلکه جرئت می یابند که برگذاری این مراسم را به داخل مسجد جامع بکشانند.
اما در واقع انگیزه های مذهبی صرفا یک جانب قضیه را در بر می گیرد و جوانب دیگر قضیه انگیزه های سیاسی داخلی و منطقوی است .
در زمان جنگ های داخلی میان جهادی ها در کابل که جهادی های عموما شیعه مذهب هزاره در آن شهر، برای چند سال به یک جنگ در حال محاصره کشانده شده بودند ، نقشه هائی در ذهن شان شکل گرفت . یک نقشه این بود که یک دهلیز ارتباطی میان غرب کابل و منطقه هزاره جات در بهسود بوجود بیاورند . یک نقشه دیگر آن بود که در مناطق مرزی مناطقی را برای شان ایجاد نمایند . ولایت هرات و ولایت بلخ برای اجرای این نقشه مناسب دانسته می شد . این نقشه ها مورد حمایت جمهوری اسلامی ایران نیز قرار گرفت .
نیروهای مربوط به اتحاد اسلامی عبدالرسول سیاف که از پشتیبانی عربستان سعودی برخوردار بود ، نه تنها نقشه باز کردن دهلیز میان غرب کابل و هزاره جات را در نطفه خفه کرد ، بلکه در نهایت نقش مهمی در سرکوب جهادی های هزاره در خود کابل نیز بازی نمود . اما نقشه ایجاد مناطق در هرات و بلخ تا حدودی در عمل پیاده شد ، ولی از گسترش آن توسط نیروهای تحت رهبری دوستم و اسماعیل خان جلوگیری به عمل آمد .
در ولایت بلخ ، پس از قدرتگیری جهادی ها ، قطعات نسبتا بزرگی از زمین های اطراف شهر مزار شریف توسط جهادی های شیعه خریداری گردیده و محله های جدید شیعه نشین بوجود آمد . حزب وحدت اسلامی می خواست کنترل شهرک مرزی حیرتان را بدست گرفته و محلات شیعه نشین اطراف شهر مزار را با آن وصل نماید . اما " جنبش ملی اسلامی " دوستم ، کنترل حیرتان توسط نیروهای حزب وحدت اسلامی را تحمل نتوانمسته و جنگ های خونینی علیه آنها براه انداخت و عاقبت موفق شد که آنها را از حیرتان و اطراف آن بیرون نماید .
در ولایت هرات ، پس از روی کار آمدن جهادی ها ، احداث شهرک های شیعه نشین در شمال و شمال غرب شهر ، از طریق خرید زمین های دولتی و شخصی رویدست گرفته شد و دو شهرک در حومه شمال غرب و شمال شهر بوجود آمد . یکی شهرک جبرئیل و دیگری شهرک واقع در زمین های قلعه سید قنات و محله بابا حاجی . در آن موقع این افواهات شدیدا بر سر زبان ها افتاده بود که قرار است شبکه این شهرک ها تا اسلام قلعه امتداد یابد . همچنان گفته می شد که احداث شهرک ها در شرق شهر نیز رویدست است و قرار است که شبکه این شهرک ها تا هزاره جات ادامه یابد و به این صورت هزاره جات به ایران وصل گردد . اسماعیل خان از ادامه احداث شهرک ها جلوگیری کرد . این نقشه در زمان طالبان به حالت تعطیل در آمد و در زمان قدرتگیری مجدد اسماعیل خان نیز دوباره از سر گرفته نشد.
پس از آنکه سید حسین انوری بحیث والی هرات تعیین گردید ، یکبار دیگر احداث شهرک ها رویدست گرفته شد . او در قسمت زمین های اطراف اسلام قلعه تا حدی موفق گردید ، اما در قسمت زمین های اطراف قریه سیاوشان با مقاومت جنگ سالار محلی روبرو گردیده و نتوانست کاری از پیش ببرد . باور عامهٌ اکثرا سنی مذهب هرات این است که نقشه احداث شهرک ها حتی از لحاظ مالی مورد حمایت جمهوری اسلامی ایران قرار دارد و پول های هنگفتی که برای خرید زمین ها پرداخت می شود و معمولا چند برابر قیمت اصلی است از طرف جمهوری اسلامی ایران تهیه می شود .
علاوه از این مسئله ، شهر هرات اکنون به پر رونق ترین شهر تجارتی افغانستان مبدل گردیده است . ولایت هرات با دو کشور ایران و ترکمنستان هم مرز است . چنین موقعیتی باعث گردیده است که شهر هرات به یکی از مراکز مهم تمرکز سرمایه های تجارتی مبدل گردد . بدینجهت جنگ سالاران جهادی که در واقع فعلا در زمره بزرگترین فئودال ها و سرمایه داران دلال قرار دارند ، توجه ویژه ای به شهر هرات مبذول می دارند و بر سر داشتن موقعیت های مورد خواست شان با هم به رقابت می پردازند . به همبن جهت است که غیر از تکیه خانه ها ، مارکیت هزاره ها به نحو ویژه ای مورد توجه قرار می گیرد و به آتش کشیده میشود و دوکان های غوردرواز چور و چپاول می گردد . همچنان به همین جهت است که سید حسین انوری ادعا می نماید که حمله کنندگان سنی یک مشت آشوبگر اند که می خواهند چور و چپاول در شهر براه بیندازند .
در شرایط فعلی مسئله پایپ لاین های گاز ایران و ترکمنستان نیز جدی تر شده است و رقابت شدیدی میان ترکمنستان و ایران بوجود آمده است . امریکا مستقیما در این موضوع مداخله کرده و به پاکستان گفته است که نباید پایپ لاین گاز ایران را رویدست بگیرد . حکومت کرزی در این اواخر شدیدا تلاش دارد که احداث پایپ لاین گاز ترکمنستان را هر چه زود تر رویدست گرفته و نسبت به ایران پیش دستی نماید . اگر احداث پایپ لاین گاز ایران از طریق پاکستان به هند ، زود تر از پایپ لاین گاز ترکمنستان از طریق افغانستان و پاکستان به هند ، شروع گردد ، نه تنها رژیم کرزی یک ضربه کاری سیاسی و اقتصادی دریافت می کند ، بلکه این امر برای امریکا نیز شکستی محسوب می گردد . از این جهت آنها در شرایط فعلی نیاز دارند که هرات و موقعیت بسیار مهم آن را از بابت تاثیر گذاری های احتمالی و یا قطعی جمهوری اسلامی ایران بخوبی مصئون نگه دارند . سید حسین انوری که به مثابه یک جنگ سالار جهادی شیعه نمی تواند پیوند های سست و محکمی با جمهوری اسلامی ایران نداشته باشد ، دیگر برای مقام ولایت هرات مناسب نیست و باید از این مقام برکنار گردد ، اما او حاضر نیست به سادگی و آسانی کنار برود و دست به مقاومت می زند .
در عین حال واقعه هرات زمانی اتفاق می افتد که موضوع دوسیه اتمی جمهوری اسلامی ایران شدت اختیار کرده و به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارجاع شده است . در چنین شرایطی موازی با ایجاد فشار از سوی امریکا بر جمهوری اسلامی ایران ، فشار های مستقیم و غیر مستقیمی نیز بالای وابستگان جمهوری اسلامی ایران در افغانستان ، مخصوصا در نقطه حساسی مثل هرات نیز باید اعمال گردد . در چنین حالتی عملکرد های سید حسین انوری برای جمهوری اسلامی ایران مفید است چرا که می تواند در پهلوی سائر عوامل ، چانه زنی های آن رژیم با امپریالیست ها را در گرفتن امتیازات بیشتر تقویت نماید .
این موضوع در متن اوضاع بوجود آمده پس از لشکر کشی های اشغالگرانه امپریالیست های امریکائی بر افغانستان و عراق ، در منطقه وسیعی از آسیا یعنی شرق میانه ، آسیای مرکزی و آسیای جنوبی نیز قابل مطالعه است . این لشکر کشی ها بر خلاف ادعای امپریالیست های اشغالگر ، مبنی بر ترویج دموکراسی و تامین حقوق بشر ، باعث تقویت ارتجاع سیاسی و بصورت مشخص تقویت ارتجاع سیاسی دینی ، در توافق با اشغالگران یا در تخاصم با آنها ، در قالب های مختلف اسلامی ، هندوئی ، یهودی و بودائی گردیده است . کما اینکه بطور یقین می توان گفت که تعدادی از این درگیری ها مستقیما توسط امپریالیست های اشغالگر طرح ریزی گردیده و مورد تطبیق قرار می گیرند .
یک وجه این تقویت ارتجاعیت دینی ، افزایش برخورد ها میان پیروان ادیان مختلف و حتی میان فرقه های مختلف یک دین مشخص ، مثلا اسلام است که عموما شکل تصادمات فرقه ئی میان سنی ها و شیعیان را بخود می گیرد .
در همین روز عاشورا ، علاوه از درگیری های هرات ، در پاکستان و عراق نیز درگیری های شدید میان سنی ها و شیعیان به وقوع پیوست . مجموع تلفات این برخورد ها در افغانستان ، پاکستان و عراق ممکن است کمتر از یک هزار نفر کشته و زخمی نباشند . این درگیری ها موقتی و گذرا نیستند و همچنان دوام خواهند یافت .
در اثر مجموع علل و عوامل فوق است که یکبار دیگر داستان کهنه بغض و عداوت علی و عمر دوباره جان می گیرد و جوانان شیعه و سنی به خاک می افتند ، مسلمانان به مقدسات همدیگر توهین روا می دارند و همدیگر را چور و چپاول می کنند . چه کسی می تواند ادعا نماید که در درون تکیه خانه ها و مسجد به آتش کشیده شده ، قرآن و سائر کتب مذهبی موجود نبوده و توسط خود مسلمانان به آتش کشیده نشده اند ؟ در چنین حالتی اعتراضات مذهبی علیه چاپ کاریکارتور های پیشوای اسلام در مطبوعات غربی ، توسط مسلمانان به امر مسخره ای مبدل نمیگردد ؟ در همین خود هرات ، دو روز پیش از عاشورا تظاهرات اعتراضی ای علیه چاپ کاریکاتور ها بصورت مشترک توسط سنی ها و شیعیان برگذار شده بود .
در هر حال ، مسئولیت مستقیم فاجعه روز عاشورا در هرات ، بر عهده آخوند های شیعه و سنی قرار دارد که اولی ها تحت رهبری سید حسین انوری والی هرات و قاری یکدست و دومی ها تحت رهبری سید حسین حسینی و مولوی خدا داد رئیس شورای علما و رئیس مرافعه آن ولایت قرار داشته اند . در این درگیری های خونین مذهبی بالاترین مقامات رژیم دست نشانده به شمول کرزی ، و همچنان جمعیت اسلامی ، حزب اسلامی ، حرکت اسلامی ، حزب الله و انجمن اخلاق و معرفت ، بطور مستقیم یا غیر مستقیم دست داشته اند .