صفحه جمعی از مائوئیستهای ایران 

تضادهای کنونی جهان و نظرات ترتسکیستی (10)

پیوست یکم: درباره تضادهای کنونی جهان

تضاد میان خلق های کشورهای تحت سلطه با امپریالیستها(ادامه)
ما در بخش پیشین از دو جزء تضاد میان خلق های کشورهای تخت سلطه و امپریالیستها توجه خود را بطور عمده معطوف جنبش خلق ها و اشکال بروز و پیشروی آنها نمودیم.اکنون تا حدودی به روشهای امپریالیستها در مقابله با مبارزات خلق ها میپردازیم. در این میان و در موارد متعدد تجارب خلق ایران تکیه گاه اصلی ما خواهد بود.
روشهای مبارزه امپریالیستها با جنبش ها و انقلابات در کشورهای تحت سلطه، گوناگون و متفاوتند و از تهاجم و تجاوز مستقیم  تا تلاش برای نفوذ در جنبش خلق را دربرمیگیرند. این روشها محصول بیش از 200 سال تجربه استعمار و امپریالیسم هستند و در دوره اخیر یعنی سالهای پس از تجاوز امپریالیسم به افغانستان و عراق و نیز پس از بروز انقلابات اخیر در منطقه شمال افریقا، خاورمیانه و همچنین ترکیه، با فشرده گی هر چه تمامتر و در یک فاصله زمانی کوتاه به اجرا در آمده اند.
1- تجاوز نظامی مستقیم
اولین شکل مبارزه امپریالیسم با خلقهای کشورهای تحت سلطه تجاوز نظامی مستقیم میباشد که از گذشته و از زمانی که استعمار پدید آمد، صورت گرفته است. اما در دوران استعمار نو، این روش تا حدودی در سایه ی ظاهر به اصطلاح مستقل کشورها قرار داشته و تنها در موارد لزوم عملی میگردیده است.
در دوره کنونی، این شکل، نخست باصطلاح در واکنش به انفجار در دو مرکز تجاری نیویورک و با تجاوز به افغانستان و عراق  صورت گرفت. اما در ادامه و در تقابل با جنبش انقلابی در لیبی و در کنار تبدیل جنبش دموکراتیک خلق این کشور به جنبشی با رهبری جریانهای طرفدار امپریالیستها، به تجاوز نظامی به این کشور نیز کشیده شد. در سوریه نیز تلاش شده و میشود که نسخه ی لیبی تکرار گردد. این امر، با ترغیب، تقویت  و پشتیبانی جریانهای داخلی ی متحجر و یا نیمه مترقی  صورت میگیرد که یا خود از وابستگان به امپریالیسم هستند و یا توان حفظ استقلال نداشته و براحتی تسلیم حمایت امپریالیستها میشوند. هدف فعالیتهای امپریالیسم این بوده که جریان دموکراتیک و انقلابی ای را که لبه تیز آن متوجه حکومت مستبد، ارتجاعی و مزدور بشار اسد بوده و جایگزینی آن با یک حکومت دموکراتیک انقلابی و مترقی را تعقیب مینمود، تغییر هویت داده و به جریانی تبدیل کند که هوادار امپریالیسم است. امپریالیسم، همچنین و بطور کلی، جایگزینی حکومت استبدادی بشار اسد را که وابسته به روسیه بوده،  با یک حکومت استبدادی دست نشانده امپریالیستهای غرب و در راسشان آمریکا، تعقیب کرده و تا حدود زیادی اهداف خود را پیش برده است. در پی تغییر هویت جنبش مردمی و انقلابی، تضاد میان انقلاب و ارتجاع در سوریه، عمدتا به تضاد میان دو ارتجاع تبدیل شده  وتقابل این دو نیروی ارتجاعی، منجر به مسخ انقلاب و له شدن آن  زیر پای آنها گشت. برخی از جریانهای مردمی و ملی اصیل نیز نظاره گر اوضاع و منفعل گردیدند و برخی دیگر به دنبالچه امر امپریالیستها تبدیل گشتند.
اگر بخواهیم از یکی دیگر از  دلایل این تجاوزات نسبتا آسان در دوران کنونی(سوای ضعیف بودن امپریالیسم روسیه و بلوک وی)  نام ببریم، باید خلاء و یا  ضعف نیروهای طبقه کارگر را در این کشورها ذکر کنیم. در واقع، بجز مورد افغانستان که ما با یک جریان و جنبش مائوئیستی زنده و در حال رشد روبروییم، در هیچکدام از این کشورها، جریانهای انقلابی کمونیستی، یا موجود نبوده و یا بشدت ضعیف بوده و هستند.  و این یکی از دلایل مهمی است که امپریالیستها را بسیار هار و متمایل به تهاجم و با حداقل هزینه ی مادی و انسانی کرده است. نبردهای نظامی در این چهار کشور بروشنی خلاء نیروهای نظامی ارتش طبقه کارگر را نشان میدهد. در مجموع، این طبقه در مبارزه سیاسی و نظامی جاری یا نقشی مهمی ندارد و یا نقش آن بصورت پراکنده و بسیار ضعیف است.(1)
در مورد تجاوزات اخیر باید به دو نکته توجه داشت. یکی اینکه هر چهار کشور مورد تجاوز یعنی افغانستان، عراق، لیبی و سوریه، همگی از کشورهای وابسته به بلوک شرق به  رهبری سوسیال امپریالیسم شوروی بودند. و دو دیگر اینکه این کشورها مسلمان نشین هستند و علی الظاهر و بنا به گفته امپریالیستها مامن و ماوای جریان القاعده.
در مورد نکته اول: با فروپاشی امپریالیسم شوروی و جایگزین شدن روسیه امپریالیستی  که ظاهر سوسیالیستی سابق را کنار گذاشته و همان ظاهر سرمایه داری عریان و غیر دولتی بخود گرفته، و نیز قدرت شوروی سابق را نداشته و در موضعی ضعیف در مناسبات بین المللی قرار گرفته بود، خلائی در فضای بین المللی ایجاد شد که در مجموع به نفع امپریالیسم غرب به رهبری آمریکا بود. استفاده از فرصتهایی که این فضا در مقابل امپریالیستها گشود، آب از دهان امپریالیستها راه انداخت و سرازیر شدن امپریالیستهای غربی به سوی کشورهای تحت سلطه شوروی را موجب گردید. بدینترتیب تجاوز نظامی با استفاده از آتوی انفجار در مراکز تجاری نیویورک، از افغانستان و عراق آغاز گردید و تا لیبی و سوریه ادامه یافت و تنها در سوریه به مقاومت از جانب روسیه امپریالیستی که اینک چین سرمایه داری را در کنار خود داشت، برخورد کرد. در حال حاضر تقابل دو نیرو که هر دو از جریانهای ارتجاعی حمایت میکنند، کماکان ادامه دارد.( ما در این خصوص در بخش تضاد میان امپریالیستها بیشتر صحبت خواهیم کرد)
در مورد نکته دوم نیز باید گفته شود که اگر امپریالیستها در مورد وجود مراکز القاعده در افغانستان و عراق تا حدودی میتوانستند قشقرق راه بیندازند و نظر مساعد مردم کشورهای خود را برای تجاوز نظامی، بسود خود تغییر دهند، اما این امر در مورد لیبی و یا سوریه خیلی برد نداشت. در واقع، پس از مدت زمانی که از تجاوز نظامی امپریالیستها به افغانستان و عراق گذشته بود، آنها برد تبلیغاتی لازم و نیز نیروی انجام تجاوزات مستقیم مانند مورد افغانستان و عراق را به دو کشور لیبی و سوریه نداشتند و از این رو شکل تجاوز و دخالت در این دو کشور با کشورهای مزبورتفاوت داشته و دارد. مضافا اینکه در این دو کشور انقلاب صورت گرفته و نیز در مورد سوریه، کشورهای  روسیه و چین در مقابل آنها قرار گرفتند.  
مسئله دیگری  که باید توجه داشت این است که تجاوز نظامی در دامن دو تضاد صورت میگیرد: یکی تضاد میان امپریالیستها و دیگری تضاد میان امپریالیستها با خلقهای کشورهای تحت سلطه و نیمه مستعمرات. در افغانستان و عراق  وجه عمده این تضاد، تضاد با امپریالیسم روسیه بود، در حالیکه در اشغال لیبی و اینک سوریه تضاد عمده با جنبش خلقها است. گرچه در هر دو مورد، با اشکالی از آمیزش این دو نوع تضاد با یکدیگر روبروییم.
روشن است که تجاوز نظامی صرفا به کشورهایی تحت سلطه بلوک شرق محدود نخواهد ماند؛ اما میتوان گفت که  در دوران کنونی، این شکل بواسطه ساده و آسان تر بودن توجیه آن برای مردم کشورهای امپریالیستی و نیز تحقق  آن، از این کشورها آغاز گردید.(2)
2-  سرکوب مستقیم بوسیله ارتجاع مزدور داخلی  
این شکل که  شکل اساسی و پایدار برخوردهای امپریالیسم و سگهای زنجیری اش در برخورد به اعتصابات، متینگ ها، تظاهراتها، جنبش ها، شورش ها و در نهایت انقلابات خلقی  است، در بیشتر کشورهایی که انقلاب شد، وجود داشته و وجود خواهد داشت. در تونس، مصر، لیبی، بحرین، یمن و سوریه، ارتجاع با نیرویهای انتظامی و ارتش خویش به هارترین و درنده ترین شکل خود به انقلاب و هر گونه تجلی آن یورش آورد و تا جایی که توانست از نیروی قهر ارتجاعی و ضد انقلابی و کشتار توده ها استفاده کرد.
البته کاربرد این روش و تداوم آن تا خاموشی هرگونه جنبش و اعتراض، بستگی به عواملی چند و از جمله، توان نیروهای سرکوبگر یعنی امپریالیسم و ارتجاع ، نیروی جنبش توده ها، شرایط کلی کشور مزبور و نقش و جایگاه آن در منطقه، تاثیراتی که بر دیگر مناطق میگذارد و وضع امپریالیستهای رقیب دارد. مثلا  این روش به عنوان روش عمده، با شدت هر چه تمامتر در کشورهایی همچون بحرین، یمن و سوریه در مقابل خلق بکار بسته شد تا انقلابات این کشورها به خاموشی گراید، اما در برخی کشورهای دیگر اجرای متداوم و شدید آن ممکن و به صلاح ارتجاع نبود. در کشور بحرین، نه تنها ارتجاع داخلی دست به حملات وحشیانه و کشتار تظاهرات مسالمت آمیز خلق نمود، بلکه کشورهایی همچون عربستان سعودی و امارات(بویژه عربستان سعودی)(3) دست به فرستادن نیروهای نظامی به این کشور زدند تا به کمک ارتجاع، جنبش را به خونین ترین شکل سرکوب کنند. در کشورهای یمن و سوریه نیز ارتجاع داخلی به هارترین شکل خود عمل کرد. در سوریه یکی از شدیدترین اشکال سرکوب بوسیله ارتجاع داخلی صورت گرفت و کار عملا  به جنگ داخلی کشید. چنین اشکالی از سرکوب در کشورهایی همچون تونس و یا بویژه مصر، به سادگی مقدور نبود. از این رو امپریالیسم مجبور شد در آنها، نوکرانی را از صحنه سیاسی خارج کند و نوکرانی دیگر بجای آنها بر اریکه قدرت بنشاند.
چنانچه ما به مقایسه این کشورها و دلایل شدت و یا عدم شدت سرکوب بوسیله ارتجاع،  توجه کنیم، متوجه میشویم که مثلا در مصر، نیروی انقلاب، بواسطه سابقه فرهنگی و مبارزاتی ( لیبرالهای ملی بواسطه جمال عبدالناصر و نیروهای دموکرات و چپ نیز بواسطه سابقه احزاب دموکراتیک و چپ در گذشته) از شرایط بهتری برای آگاهی و سازمان بخشیدن به مبارزه برخوردار بود، لذا مبارزه در این کشور از لحاظ  تعداد جمعیت شرکت کننده، وسعت جنبش تا دوردست ترین مناطق روستایی و تداوم وعمق یافتن آن، بسی از کشورهای دیگر درگیر جنبش و انقلاب متمایز است. در نتیجه، برای ارتجاع و امپریالیسم،  کاربرد نیروی ارتش در سرکوب انقلاب با اما و اگرهای زیادی توام بود و امپریالیستها تا آنجا که ممکن است تلاش میکند از شیوه های دیگری استفاده کنند.(4)  
از جهت دخالت کشورهای خارجی( و ما عجالتا در مورد امپریالیسم صحبت نمیکنیم که سر دسته مداخله کنندگان است) نیز باید توجه داشت که خود مصر بر خلاف بحرین و یمن ارتش مجهزی دارد و ارتجاع مصر(و تونس نیز) تا کنون به نحو کامل از تمام امکانات ارتش در سرکوب جنبش و انقلاب استفاده نکرده است و در نتیجه نیاز به استفاده از نیروهای خارجی نبوده است. این امر البته مانع این نیست که هر زمان دخالت نظامی کشورهای دیگر امری لازم تشخیص داده شد، کشورهایی همچون عربستان سعودی که در حال حاضر یکی از قوی ترین نیروهای نظامی را در اختیار دارد ( و نیز خود اسرائیل گر چه دخالت این کشور تبعات فراوان دارد ومشکلات زیاد ایجاد میکند) به فرستادن نیروی نظامی اقدام نکنند.
اما عدم نیاز به مداخله مستقیم خارجی، هرگز مانع مداخله غیر مستقیم کشورهای دیگر نبوده است. مثلا عربستان سعودی که خود را مرکز اصلی کشورهایی عربی میانگارد و نیز کشورهای ثروتمندی همچون امارات و قطر سوای کمک های مادی به ارتجاع مصر، بطور مداوم به تقویت جریانهای متحجر وهابی ها و سلفی ها  که بعضا وابسته با امپریالیسم هستند، اقدام کرده اند و میکنند. در حال حاضر شکل دخالت خارجی نه مستقیم، بلکه غیر مستقیم و با واسطه نیروهای داخلی خود مصر و تونس است.
نکته ای که در اینجا ذکر آن خالی از فایده نیست این است که شکل سرکوب انقلاب بوسیله نیروهای نظامی و ارتش در یکی از ادامه دارترین و شدیدترین اشکال موجود خود، در انقلاب 57-56 ایران اعمال شد. انقلاب  ایران برای مدت یکسال بطور مداوم زیر سرکوب خونین این نیروها بود و  شاه سابق پس از یکسال از قدرت کناره گیری کرد و از کشور خارج شد. این تداوم سرکوب انقلاب در ایران،  جنبش انقلابی را به شورش های وسیع، زد و خوردهای فراوان و در نهایت قیام های های مسلحانه خلقی کشاند. امری که برای امپریالیستها  و نیروهای برنامه ریز آن حامل درسهای فراوان بود. آنها با تغییراتی که در سیاستهای سرکوبشان ایجاد کردند، از آن پس در بسیاری از کشورهای درگیر جنبش و انقلاب( فلیپین و اندونزوی و نیز کشورهای آمریکای لاتین) چنین سیاستی یعنی سیاست سرکوب حداکثر(البته تا آنجا که ما آن را حداکثر بنامیم) را پیش نگرفتند. اینها باصطلاح علاج پیش از وقوع کرده، یا  نوکران خود، مثلا دیکتاتورهای نظامی در آمریکای لاتین و یا افریقا را، یکی پس از دیگری با نیروهای غیر نظامی تعویض میکردند، و یا هرجا انقلاب میشد بسرعت نوکران سر سپرده خود را(گاها بطور موقت) کنار میگذاشتند و با جریانهای کمپررادوری غیر باند مسلط و یا کمپرادوری  شبه ملی( مانند بختیار در ایران) کنار میآمدند تا جنبش خلق به خاموشی گراید و پس از خاموشی جنبش، تعرضات نوین خود را آغاز مینمودند. مواردی مانند فلیپین و اندونزی از نمونه های برجسته چنین سیاستهایی بودند.
یکی از اساسی ترین دلیل این امر، یعنی عدم کاربرد سرکوب حداکثر، نبود یا ضعف نیروهای طبقه کارگر و کمونیستها در کشور و  در واقع خلاء این نیروها بوده است. چنانچه ما به تجارب گذشته دقت کنیم، میبینیم که هرگاه طبقه کارگر و نیروهای طرفدار آن در جنبش انقلابی دارای نیرو و قدرت بوده اند، سرکوب به شدیدترین اشکال خود درآمده است. دو کشور شیلی و اندونزی شاخص ترین نمونه های سرکوب های خونین انقلاب و نیروهای انقلابی بوسیله کودتا هستند.(4)
3- عقب نشینی تاکتیکی
سومین  شکل برخورد امپریالیستها با جنبشهای انقلابی در این مناطق، عقب نشینی تاکتیکی میباشد. این شکل، در مقابل دو شکل تجاوز نظامی مستقیم در لیبی  و نیز سرکوب خونین در کشورهای بحرین و یمن و سوریه، در دو کشور تونس و مصر بنحو بارزی به چشم میخورد.(5) این دو کشور بر خلاف چهار کشوری که در بالا از آنها یاد کردیم، تحت سلطه خود امپریالیسم آمریکا و غرب بوده  و مزدوران خود آمریکا و سگهای زنجیری ای نظیر بن علی و حسنی مبارک بر آنها حاکم بوده اند. بدینسان، در حالیکه در افغانستان، عراق، لیبی( و به شکلی نیز سوریه)ارتش آمریکا و متحدین اروپایی اش نقش مضحک «ارتش آزادیبخش» ملتها و رها کننده آنها از تسلط دیکتاتورها و «بر قرارکنندگان دموکراسی» و «آورندگان تجدد» را بخود میگرفتند، اینجا دلیلی برای تجاوز نظامی و نقش رهبر جنبش خلق را بازی کردن، نبود. برعکس، اینجا باید همه چیز تا حد امکان دیپلماتیک و با سیاست بازی های امپریالیستی پیش میرفت. پس امپریالیستها دست به عقب نشینی زدند. نوکران دست به سینه ای همچون بن علی و حسنی مبارک را زیر فشار جنبش مردم - و نه چندان دیر- برداشتند و تلاش کردند که نخست عناصر دیگری از حکومت را بر سر کار بیاورند و چون فشار جنبش و انقلاب زیاد بود این امر را نتوانستند ادامه دهند و لذا با عقب نشینی، پشت عناصری از جریانهای ارتجاعی و متحجر، خواه در تونس و خواه بویژه در مصر، پنهان شدند. احزاب النهضه و اخوان المسلمین نیروهایی ارتجاعی بودند که به مدد امپریالیستها و دیگر نوکران بومی  سکاندار حکومت های تونس و مصر شد.  
حفظ ارتش و نیروهای انتظامی
نکته ای که لازم است بروی آن تاکید شود، تلاش برای حصار کشیدن، ظاهرا به کنار بردن و محفوظ و دست نخورده نگه داشتن ارتش ارتجاعی در این عقب نشینی های تاکتیکی است. این امر در انقلابات اخیر بشدت بچشم میخورد.  آنچه میبینیم از یک سو استفاده از بخشی از نیروهای نظامی در رویایی با گردهمایی ها و تظاهراتهای خلق است و از سوی دیگر کنار نگاه داشتن  و در سایه قرار دادن بخش دیگر آن. گرچه بخش مورد استفاده و مداخه گر نیز یا در زیر رهبری همان بخش در سایه عمل میکند و یا بخشی دیگر از کل دستگاه سرکوب میباشد. اما ارتش تا آنجا که بتوان انقلاب را به وسیله بخشی از آن، یعنی پلیس و نیروهای انتظامی سرکوب کرد، دخالت داده نمیشود و تلاش میشود از یک سو وجهه «ملی» و یا «تقدس» آن  که باصطلاح حافظ ملت و مرزهای کشور در مقابل تعرض نیروهای خارجی است، حفظ شود و از سوی دیگر، با دور نگه داشتن سربازان از تحولات جاری، همپیوستگی و نظم  در آن حفظ شود تا در شرایطی که مداخله بوسیله آن الزامی میگردد، بتوان از آن بصورت متحد و یکپارچه استفاده کرد.(6)
کودتا
کودتا شکلی از سرکوب داخلی است که نقطه عزیمت آن گاه مقابله ای واقعی  با دولت برگزیده مردم است و گاه برعکس مقابله و بر کنار کردن دولتی  که از خودشان بر سر کار است. اما هدف اصلی آن در هر دو حال یکی و آن هم سرکوب جنبش و انقلاب است.  عموما درهنگام کودتا، شکل فشرده سرکوب اعمال شده است و گاه آن سرکوبی که  طی یکسال و یا شاید در طور چند سال میبایست صورت میگرفته و با توجه به شرایط و عوامل مختلف  داخلی و خارجی انجام نشده، منتقل به زمان کودتا شده و با کودتا صورت عملی به خود گرفته است. کودتا علیه حکومت ملی مصدق در ایران، سالوادور آلنده در شیلی و سوکارنو دراندونزی از مشهورترین کودتاهای امپریالیستی میباشند.
 کودتای ارتش ارتجاع در مصر
در مصر، اینک نوع جدیدی از کودتا بوقوع پیوسته. کودتایی ظاهرا با خواست مردم برای دخالت نظامیان در برکناری دولت مرسی.  شخصی و جریانی که ظاهر برگزیده مردم، اما  در واقع برگزیده خود امپریالیسم و ارتجاع بوده است. چنین برگزیدنی در یکی از اشکال عقب نشینی های تاکتیکی امپریالیستی صورت گرفت. اما پس از اوج گرفتن دوباره انقلاب علیه دولت متحجر و مرتجع مرسی، ارتش امپریالیسم و ارتجاع کودتا کرد و این بار علیه مرسی و ظاهرا در دفاع و پشتیبانی از مبارزه مردم
این شکلی دیگر از وارونه شدن قضایا و نقش ها، در شرایط فقدان یک نیروی متمرکز انقلابی بر جنبش  طبقات مختلف مردم است. اکنون مرسی و اخوان المسلمین دیگر آن نیرویی نیستند که امپریالیستها بخواهند با واسطه آنها خلق را سرکوب کنند، بلکه خود درست به این دلیل که جنبش خلق باید سرکوب گردد، سرکوب میشوند. بعبارت دیگر در گذشته قرار بود که  امپریالیستها جنبش خلق را با واسطه مرسی و اخوان المسلمین سرکوب کنند، اما اکنون با واسطه سرکوب خود اخوان المسلمین، آنها میخواهند جنبش خلق مصر را سرکوب کنند.
بطور کلی، تضاد طبقه کارگر و خلق با دارودسته ارتجاعی مرسی، با پشتیبانی از مداخله و کودتای ارتش، که هدف اصلی و دراز مدت آن نه مرسی و اخوان المسلمین، که همانا سرکوب خود جنبش خلق و انقلاب است، نمیتوانست به پیش برده شود، بلکه با یک صف بندی درست  و تشخیص تضاد عمده و غیر عمده میتوانست به پیش برده شود. طبقه کارگر و زحمتکشان نه می باید خواست دخالت ارتش را میداشتند و نه اینکه از آن پشتیبانی میکردند. تا زمانی که مرسی سر کار بود، تضاد عمده طبقه کارگر و زحمتکشان مصر، کماکان با ارتجاع داخلی و امپریالیسم بود که اینک با حمایت آنها از مرسی  و اخوان المسلمین در جدال خلق با مرسی  و حکومت وی متجلی میگشت. اما با کودتای ارتش، یک توازی و تداخل، میان سرکوب اخوان المسلمین و سرکوب انقلاب ایجاد  گشت  که طبقه کارگر و انقلابیون مصر باید نسبت به آن هشیار بوده و تاکتیک درستی در مواحهه با آن اتخاذ میکردند. تاکتیکی که اجازه  نمیداد و ندهد، که ارتش به بهانه سرکوب اخوان المسلمین، انقلاب را خفه کند. آنها بی تردید باید علیه  کودتا و سرکوب خونین هواداران اخوان المسلمین موضع میگرفتند. جهت عمده مبارزه باید علیه کودتا گران میبود و جهت غیر عمده مبارزه علیه رهبری اخوان المسلمین. در این خصوص، تلاش برای  فاصله انداختن بین رهبری و پایه ها و جذب پایه های اخوان المسلمین،  باید اساس و مبنای تاکتیک  طبقه کارگر را در قبال اخوان المسلمین تشکیل میداد. حل تضاد میان طبقات مختلف مردم مصر و اخوان المسلمین نمیتوانست از طریق کودتای ارتش صورت گیرد و صورت نیز نخواهد گرفت. زیرا اینها اکنون سرکوب میکنند و فردا که انقلاب خفه شد، همین نیروهای متحجر و ارتجاعی را تقویت.
4- نفوذ در جنبش خلق و پاشیدن آن از درون
نفوذ در جنبش مردم و تقویت راست ترین  جناح ها و یا نیروهای متحجر، همواره یکی از مهمترین اشکال مبارزه امپریالیستها با انقلابات و جنبش خلق ها بوده است. خواه در زمان تجاوز نظامی و یا سرکوب داخلی و خواه در زمان عقب نشینی تاکتیکی، امپریالیستها به اشکال مختلف برای به سازش کشاندن انقلاب فعالیت میکنند. آنها، عموما راست ترین نیروهای بورژوایی و خرده بورژوایی مخالف را بسوی معامله با خود ترغیب کرده و تلاش میکنند آنها را  برای در انزوا قرار دادن نیروهای دموکرات و چپ  مورد استفاده قرار دهند. با به اجراء  گذاشتن سیاست تقویت جریانهای راست بورژوازی ملی و یا متحجرین بورژوازی تجاری و خرده بورژوازی سنتی درون جنبش، امپریالیستها تلاش میکنند از رادیکال شدن هر چه بیشتر جلوگیری کنند و مانع گرایش یافتن آن بسوی جریانهای دموکراتیک خرده بورژوایی و کمونیستی طبقه کارگر شوند. یکی از این راهها نشان دادن «شیرینی» یا به گفته ی مائو «گلوله های شکر آلود» است.
البته امپریالیستها تلاش میکنند درون تمامی احزابی که رهبران جنبش انقلابی و دموکراتیک هستند- راست و چپ- نفوذ کنند و عناصری در آنها داشته باشند، اما نشان دادن تکه ای « شیرینی» از پست و مقام های سیاسی و یا موقعیت های اقتصادی  ممکن است دهان آنها را آب بیاندازد و به شکاف درونی چنین جریانهایی، و یا بین چنین جریانها و گروه های دیگر جنبش منجر گردد. دادن پست نخست وزیری به بختیار در دوران انقلاب ایران، برای پیشگیری از رادیکال شدن هرچه بیشتر انقلاب ایران و البته پس از آنکه تمامی تلاشهای آنها در سرکوب جنبش بی اثر شده بود، یکی از نمونه های برجسته چنین عقب نشینی ها و تلاش برای نفوذ و شکاف انداختن درون جنبش در کشور ما بوده است. در اینجا تکیه به تمایلات راست ترین بخش های بورژوازی ملی یکی از مهمترین تاکتیک های امپریالیستها و درست زمانی است که عمده تلاشهایشان در سرکوب خلق بی اثر گشته است.
دیگر شکل نفوذ امپریالیستها تکیه به و تقویت جریانهای متحجر و ارتجاعی است.  در تجربه انقلاب ایران(که همچنانکه گفتیم اتکا عمده این نوشته به آن است) زمانی که امپریالیستها به مدد نیروهای ارتجاعی وابسته به خود نتوانستند جنبش خلق و انقلاب ایران را سرکوب کنند به سازش با خمینی و جریانهایی که زیر پرچم او گرد آمده بودند، دست زدند. این امر در درجه اول، نه بدلیل مقابله با مثلا شوروی و باصطلاح کمربند سبز بدورآن، بلکه مبارزه با جریان های دموکراتیک انقلابی خرده بورژوایی و طبقه کارگر ایران صورت میگرفت که در صورت تعمیق انقلاب میتوانستند رشد کنند.(7)
5- وارونه شدن نقش ها و ایفای نقش«دمکراسی خواهی» بوسیله امپریالیستها
شرایط کنونی تاریخی در منطقه خاورمیانه و شمال افریقا و وجود دو مولفه، یکی کشورهایی که در گذشته وابسته به بلوک شوروی بودند(همچون عراق، لیبی، سوریه)  و نوکران امپریالیسم شوروی بر آنها تسلط داشتند و دیگری تقریبا جنبه مسلط یافتن متحجرترین نیروهای مذهبی بر برخی مبارزات و جنبش ها در این منطقه( طالبان در افغانستان، حزب الهی ها در ایران و لبنان، اخوان المسلمین درمصر و گروههای اسلامی در الجزایر...)  یک امکان تاریخی خاصی برای امپریالیسم غرب  و در راس آنها آمریکا ایجاد کرده است.  این امکان تاریخی خاص، بازی کردن نقش یک «دمکراسی خواه» برای برخی کشورهای تحت سلطه و مردم این کشورها است. اینک، به یاری این اوضاع خاص تاریخی، امپریالیسم غرب که همواره در طول تاریخ استعمار و امپریالیسم، به متحجرترین، مستبد ترین و هارترین و درنده ترین نیروهای داخلی کشورها تکیه میکرد تا مردم و انقلاب را سرکوب کند و مستبدترین رژیم ها را در کشورهای تحت سلطه بر سر کار میگماشت و یا از آنها پشتیبانی میکرد، میتواند نقاب «دمکراسی» خواهی بر چهره زده و به یاری «ارتش آزادیبخش ایالات متحده آمریکا و اروپا»، نقش پشتیبان مردم این کشورها، که همه در زیر استبداد سیاسی بسر میبرند، را بازی کند. این چنین است نقشی که آمریکا و متحدین اروپایی اش در افغانستان، عراق، لیبی و سوریه بازی کرده و میکنند. یکجا علیه حکومتهایی  مستبدی که روزگاری وابسته به شوروی امپریالیستی بودند(صدام در عراق، معمر قذافی در لیبی، بشار اسد در سوریه) و یکجا علیه جریانهای متحجری( همچون طالبان در افغانستان، اخوان المسلمین در مصر و...) که بویی از تمدن نبرده اند. و چه ژست ها که امپریالیستها در این خصوص نمیگیرند!
چنین ظاهرا برعکس شدن نقش ها، که جلوه ای از تضاد در تاریخ یا  بهتر بگوییم «بازی»  تضاد و دیالکتیک در تاریخ است، آنجا جالب و همچنین مضحک میشود که از یکسو در تمامی طول سالهای پس از فروپاشی شوروی، تمامی این کشورها دست به روابط گسترده با غرب زدند و در واقع هنوز از زیر سلطه یکی درنیامده، کمابیش( و حداقل از جهات مهمی) به زیر سلطه دیگری رفتند و از سوی دیگر بیشتر این جریانهای متحجر و عقب مانده(همچون طالبان، اخوان المسلمین، حزب النهضه در تونس و نیز جمهوری اسلامی در ایران) خود یا اساسا بوسیله امپریالیستها خلق شدند و یا همواره از جانب آن مورد پشتیبانی قرار میگرفتند، و یا حداقل آنگونه مورد تهاجم آنها واقع نمیشدند.
اما تاریخ جدی است و بی جهت با کسی یا نیرویی بازی یا شوخی نمیکند. در حقیقت، دادن چنین نقشی به امپریالیستها، درست بدان دلیل صورت میگیرد تا با شدت یافتن تضاد میان ظاهر دروغین «دمکراسی خواهی» امپریالیستی در یک منطقه، و استبداد جویی و مرتجع پرستی آنها در منطقه ای دیگر (گاه حتی در یک کشور و در زمانی اندک – مورد مصر و رفتار امپریالیستها در قبال اخوان المسلمین) که به  دست  نوکران و سر سپردگانشان است، شکافی هر چه بزرگتر و عدم تعادلی هر چه بیشتر و نیز بوجه هر چه بارزتری، در گفتار و رفتار امپریالیستها نمایان شود. و اینها خود را بوسیله خود، به رسواترین شکل عیان کنند. در چنین نقشی، گر چه ممکن است که دیرگاهی بخشی از مردم را بفریبد و یا مجبور باشند تا از روی ناچاری  و به اجبار آن را باور کنند، اما، امپریالیستهای ترسناک، از هول حلیم در دیگ میافتند و بسی مضحک میشوند. باری، زمانی که حرکات متضاد به یکدیگر نزدیک شوند و عدم تعادل به اوج خود برسد، تغییرات نزدیک است!
سوی دیگر این مضحکه، نشانگر فساد، تباهی و گندیدگی هر چه بیشتر امپریالیسم است. زمانی دمکراسی خواهی بورژوازی، واقعا دمکراسی خواهی بورژوایی بود. یعنی بورژوازی تحت ستم، در مقابل سلطه ارتجاع قرون وسطایی و فئودالی از دمکراسی بورژوایی و حکومت دمکراتیک بورژوایی سخن میگفت و در راه آن مبارزه میکرد. اما اکنون، گویا تاریخ  یک بار دیگر، دست به تکرار وقایع گذشته زده و  یک سو  بورژوازی «متمدن» را گذاشته و سوی دیگر متحجرین دوران فئودالی. اما چنانچه بپذیریم که متحجرین آنجا که قدرت سیاسی بدست آوردند، در خیلی از جوانب و آنجا که قدرت سیاسی در دستشان نیست، حداقل از جهت تفکر متحجرشان، با آن دم دستگاه فئودالی و تفکرات آن طبقات مرتجع،  قابل قیاس باشند، اما این بورژوازی نه آن بورژوازی تحت ستم و فشار و انقلابی، بل خود بورژوازی امپریالیستی حاکم و ستمکار و متجاوز است. این بورژوازی ای است  گندیده و متعفن. این بورژوازی،  تنها کاریکاتوری از آن بورژازی انقلابی است.  متمدن بودن و دمکراسی خواهی  این بورژوازی تماما دروغین است و در مقابل متحجرترین نیروها نیز چندان نشان بدرد بخوری از آن نمایان نمیگردد. دفاع این بورژوازی گاه تنها در حد دمکراسی های اجتماعی است که مورد عربستان سعودی و دفاع  همواره و همیشگی امپریالیستها از حکام متحجر و مرتجع آن، حتی خلاف آن را نیز گواهی میدهد. بر این تن این بورژوازی  تنها پوسته ای از گذشته بجای مانده است.
 6- تقویت جریانهای وابسته به خود بویژه جریان ترتسکیستی
 با نگاهی به وضعیت جنبش چپ، دو جریان انحرافی و وابسته به امپریالیسم در آن مشاهده میشود: یکی جریانهایی راست که در گذشته عموما وابسته به رویزیونیسم و سوسیال امپریالیسم  شوروی بودند و دیگری جریانهای ترتسکیستی که وابسته به بلوک امپریالیستی غرب و امپریالیسم آمریکا بوده و هستند.
با فروپاشی سوسیال امپریالیسم شوروی، رویزیونیسم وابسته به این کشور نقطه اتکا و پشتیبان خود را از دست داد و این نیرو شکل یک نیروی شبه سوسیالی دمکرات عجالتا، بدون پشتیبان خارجی را بخود گرفت( گرچه در ایران، اکثریتی ها و برخی دیگر از این نیروها بدشان نمیآید که آنها هم به سمت امپریالیسم غرب و آمریکا بروند). در ایران، طیفی از این نیروها،از توده ای های قدیمی و جدید گرفته تا اکثریت (و اخیرا اقلیت) و تا راه کارگر وجود دارند که همه در نفی اصول و مبانی تئوریک مارکسیسم کمابیش هم عقیده هستند و تفاوت زیادی در مورد این مسئله ندارند.  بیشتر این نیروها، در مبارزات طبقاتی جاری، بدرجات مختلف مداح، مجیزگو و دنباله رو جریانهای راست های بورکرات- کمپرادور نظیر رفسنجانی و کارگزاران و یا جریانهای اصلاح طلب و سبزها به رهبری کسانی همچون خاتمی، موسوی و کروبی هستند.
اما در مورد ترتسکیستها: این جریان همانطور که ما در مقالات مختلف درمورد آن صحبت کرده ایم، در اساس نقش مدافعین و مزدوران ارتجاع وابسته به امپریالیسم و کلا امپریالیسم غرب و در راسشان آمریکا را به عهده دارند. بنیان نظری این جریان در نفی انقلاب دمکراتیک به عنوان مرحله اول انقلاب کمونیستی در کشورهای تحت سلطه و به اصطلاح، اعتقاد دروغین - و نه حتی واقعی- به انقلاب تک مرحله ای سوسیالیستی، و از سوی دیگر نفی وجود پدیده ای به نام امپریالیسم است. در عین حال این جریانات که همچون رویزیونیستها، عمیقا ضد مبانی تئوریک مارکسیسم بوده و اساسا راست راستند،  عموما ( ونه همیشه) خود را در زیر لایه ای ضخیم از جملات پر آب و تاب «چپ نما» و تاکتیک های شبه«چپ» علیه تمامی جریانات خرده بورژوایی و بورژوازی ملی پنهان میکنند، تا ماهیت واقعی آنها آشکار نشود.
در کشور ما، در آغاز تشکیل حزب کمونیست، مبارزه دو خط، یعنی جریانی که به انقلاب دو مرحله ای دموکراتیک و سوسیالیستی معتقد بود و جریانی که مرحله انقلاب دموکراتیک را نفی میکرد و اعتقاد به انقلاب تک مرحله سوسیالیستی داشت، موجود بود. اما پیروان انقلاب سوسیالیستی در آن دوره ها را باید بیانگر و بازتاب نظرات اقشاری از خرده بورژوازی انقلابی ایران دانست. این افراد و جریانها  نه تنها وابسته به امپریالیسم نبودند، بلکه علیه امپریالیسم مبارزه هم میکردند.
اما در گذر زمان و تاریخ، از دل این افراد و تشکلها، جریان های دیگری پدیدآمدند که خود را به جبهه ترتسکی مربوط دانسته و در نبرد درونی حزب بلشویک، و درمبارزه خط انقلابی استالین و دیگر بلشویکها با خط ضد انقلابی ترتسکی و بوخارین، جانب خط ضد انقلابی ترتسکی را گرفتند. این خط، در دوران 20 تا 32 امکان بروز و توان چندانی برای جمع آوری نیرو نداشت. اما در دوره های بعدی و بویژه پس از کودتای خروشچف و تبدیل حزب کمونیست شوروی به یک حزب رویزیونیست، و نیز به مرور با تبدیل کشور شوروی به سوسیال امپریالیسم شوروی، امکان بروز بیشتری یافت.
در واقع، پس از ادعاهای فریبکارانه خروشچف علیه استالین و مبارزه ای که علیه استالین به راه انداخت تا رویزونیسم خود را قالب کند، بسیاری از جریانهای انقلابی و مترقی که  در جبهه بین المللی  در کنار شوروری استالینی بودند و با امپریالیسم غرب مبارزه میکردند، با سقوط به دامن رویزیونیسم، تبدیل به جریانهایی ضد مارکسیسم و در این راستا ضد استالین شدند. روی دیگر این سکه یعنی رویزیونیسم خروشچفی، جریان ترتسکیستی بود که چون اوضاع را مناسب دید، بشکل علنی تری در کنار امپریالیستها، که اوضاع را برای حمله به استالین و نظام سوسیالیستی مساعد میدیدند، ایستاد.
از اینجا دیگر، دو جریان در جنبش بین المللی، در تقابل با مارکسیسم - لنینسم - مائوئیسم قرار گرفتند: خط راست رویزیونیستی خروشچفی و خط راست ایضا رویزیونیستی ترتسکیستی که البته علی الظاهر ضد خط خروشچف بود، اما در نفی اساس تئوریک و اصول مارکسیسم با آن هم عقیده بوده و بحثی و جدلی در این خصوص  با آن نداشت. تنها تفاوت این دو جریان در شکل بروز بود. یعنی بر خلاف  رویزیونیسم خروشچفی که در شکلی راست عرضه میشد، خط ترتسکیستی، به شکل «چپ» (8)عرضه میگشت.
در ایران، این جریان به موازات جریانهای راست رویزیونیستی، بیشتر در خارج از کشور و به شکل محافلی کوچک که باصطلاح پیرو انترناسیونال چهارم ترتسکی بودند و در قالب احزاب دروغین نظیر حزب بابک زهرایی وجود داشت و در داخل،  نیز به شکل محافلی که بیشتر کار تئوریک میکردند. یکی از ماهنامه هایی که محل تشکل این محافل بود، ماهنامه «جهان نو» بود که در قبل از انقلاب انتشار مییافت.(9)
نکته ی مهمی که باید در نظر داشت این است که عدم نفوذ جریانهای ترتسکیستی در کشورهایی همچون ایران در پیش از انقلاب، بیشتر به این دلیل بود که لبه تیز مبارزه مردم ایران علیه امپریالیسم غرب به سرکردگی آمریکا بود و این تضاد به این جریانات اجازه تبلیغ علنی و رشد نمی داد. در نتیجه، عموما، نقطه عزیمت و خطی که تلاش میکردند پیرامون آن خود را رشد دهند، همانا خط مبارزه  با نظرات استالین بوده و تمامی تبلیغات ضد مبانی تئوریکی مارکسیستی آنها، در پس و پشت چنین خطی پنهان میشد.
اما عوامل و شرایطی چند به رشد بعدی جریانهای ترتسکیستی در ایران کمک کرد. اینها عبارت بودند از:
برخی تغییرات در ساختار اقتصادی ایران پس از سالهای 42، که زمینه ی تئوریک برخی نتیجه گیری های نادرست در مورد تضاد جامعه ایران و یک مرحله ای شدن انقلاب را فراهم کرد.
وضعیت داخلی مبارزه طبقاتی و نقش ضد انقلابی بورژوازی ملی در دوره پس از انقلاب 57 ( دولت بازرگان و نقش ضد انقلابی ای  که در تهاجم به خواستهای طبقه کارگر و زحمتکشان به عهده گرفت) و نیز بویژه نقش ضد انقلابی بنی صدر در کردستان، که زمینه تئوریک برخی نظرات سیاسی ملزم به آن مباحث اقتصادی را فراهم نمود.
بی آبرویی احزابی نظیر حزب توده و جریان هایی که به رویزیونیسم نوع توده ای گرویدند، نظیر سازمان اکثریت.
جریانی که زیر لوای مائو به تبلیغ تز ارتجاعی تنگ سیائو پینگی «سه جهان» پرداخت.
اینها مهمترین عوامل  و شرایطی بودند که موجب آن گردیدند که شرایط داخلی به نفع جریانهای ترتسکیسی آماده گردد. گرچه حتی در این زمان نیز و با وجود همسویی مجموع شرایط، این جریان به هیچوجه جرئت نداشت تمایلات ترتسکیستی خود را آشکارا بیان کند و همواره نظرات ضد مارکسیستی خود را در قالب باصطلاح «مارکسیسم و لنینسم» و «مارکسیسم انقلابی» و چیزهایی از این قبیل پنهان میکرد.از آن سوی با توجه به تقابل ملت ایران با امپریالیسم آمریکا، امکان اینکه چنین جریانهایی طینت واقعی خود را آشکار کنند، موجود نبود. لذا برخی از آنها نظیر همین حکمت در آغاز، در مقالات خود باصطلاح موضع ضد امپریالیسم آمریکا اتخاذ میکردند.
در پی شکست انقلاب و به همراه آن رشد گرایشات راست، وجود حکومت متحجر و ضد فرهنگ جمهوری اسلامی، فروپاشی امپریالیسم شوروی و سقوط هرچه بیشتر چین به دامان غرب، بدتر شدن وضع رویزیونیستهای طرفدار شوروی و چین و بالاخره تجاوز آشکار آمریکا به افغانستان و عراق، شرایط برای علنی شدن جریان های همسو با آمریکا که اینک نقش نماینده غرب «متمدن» را در مقابل شرق «متحجر» بازی میکرد، بیشتر فراهم شد. بدین ترتیب، از زمانی که جنبش دموکراتیک ملت ایران وارد دوره نوینی شد و بویژه پس از حمله آمریکا به افغانستان و عراق، تمایلات ترتسکیستی شکل  سیاسی علنی تری بخود گرفت. امپریالیسم آمریکا نیز، در حالی که با انقلابات، و از جمله با جنبش دموکراتیک مردم ایران پس از  سالهای 70 مبارزه میکرد، تلاش میکرد که همچنانکه شوروی رویزیونیستی گرایش های طرفدار خود را تقویت میکرد، حال که شوروی سابق فروپاشیده است، جریان اپوزیسیون «چپ» طرفدار امپریالیسم را، درون جنبش هایی که علیه حکومتها و جریانهای ارتجاعی براه افتاده بود، تقویت کند. از این رو جریانهایی نظیر حزب کمونیست کارگری و حکمتیست ها که تا کنون تمایلات ارتجاعی و امپریالیستی خود را پنهان کرده بودند، به مرور به سلطنت طلبان نزدیکتر شده و شروع به مغازله علنی با آنها کردند و در عین حال به دفاع از تجاوز امپریالیستها به افغانستان و عراق پرداختند. در حقیقت، هیچ تفاوت کیفی بین آغاز و پایان جریان ترتسکیستی حکمتی وجود نداشت. تنها تفاوت کیفی، تبدیل چیزهای پنهان به یک چیزآشکارا بود .(10)
بهر حال، گرچه امپریالیستها حکومتها مرتجع و وابسته به خود را در اختیار داشته اند، اما همواره تلاش کرده اند که  نیرویی معین در اپوزیسیون و یک «چپ» نیز داشته باشند(در ایران در سالهای 20 تا 32 چنین نقشی را حزب بقایی ایفا میکرد). چنین اپوزیسیونی، بدلیل لبه تیز جنبش ها و انقلابات علیه امپریالیسم غرب و آمریکا، عموما(بجز بخش های کوچکی از آن) امکان بروز تمایلات واقعی خود را بطور آشکار نداشته است. اما پس از شرایط لازم  که در مورد اخیر ذکر آن گذشت، این جریانها با وقاحت و دریدگی هرچه تمامتر، به آشکارا بیان کردن تمایالات خود پرداخته و از امپریالیسم آمریکا  حمایت کردند( در مورد جریان ترتسکیستی حکمت و شرکا، تلاش در تغییر چهره  اسرائیل برای جنبش چپ و مردم ایران نیز به آن اضافه گردید).
بنابراین، یکی دیگر از اشکال مبارزه امپریالیسم آمریکا و غرب با جنبشها وانقلابات ، نفوذ در جنبش چپ به اشکال مختلف، تشکیل و تقویت جریانهای وابسته به خود، کمک ها مالی و معنوی، ایجاد امکانات فراوان برای تبلیغ و ترویج ایده هاشان و در نتیجه به کجراه بردن جنبش های انقلابی بوده و هست.
اگر بخواهیم خلاصه ای از حرکت دو جریان رویزیونیستی خروشچفی و ترتسکیستی را در جنبش چپ ایران ترسیم کنیم باید بگوییم از سالهای 42 به بعد تا پیش از انقلاب و تا حدودی چند سال اولیه انقلاب، جهت مسلط رویزیونیسم خروشچفی است که دنباله رو امپریالیسم روس است. و پس از سالهای 60 بنا بدلایلی که اعم آنها ذکر شد چرخشی پدید میآید و جریان ترتسکیستی حکمتی جریان عمده انحرافی میشود. جریانی که دنباله رو و مجیز گوی امپریالیسم آمریکا است.
نتیجتا، در ایران نیز که لبه تیز مبارزات خلق علیه امپریالیسم آمریکا و متحدان اروپاییش است، گرچه هرگز نباید از رویزونیسم نوع خروشچفی غافل شد، اما عجالتا، باید لبه تیز حمله ما علیه ترتسکیسم، که یکی از اشکال نفوذ امپریالیسم در جنبش خلق و به کجراه بردن آن است، باشد.
ادامه دارد.

هرمز دامان
مرداد 92   
یادداشتها

      

 

مینوی اصلی

خانه | شعلۀ جاوید | گزیده ها | تازه ها | برنامۀ حزب | هواداران | جا ا | کتابخانه| پیوندها | تماس با ما | Englishجمعی از مائوئیستهای ایران